દેવાસઃ મધ્યપ્રદેશના દેવાસ જિલ્લાના બાદલીના મુખ્ય બજારમાં આવેલા શ્રી છત્રપતિ હનુમાનજી મંદિર ક્ષેત્રશ્રદ્ધા અને ભક્તિનું એક પ્રાચીન કેન્દ્ર છે. મંદિરમાં આવેલી હનુમાનજીની ત્વચાનો રંગ અત્યંત દુર્લભ પથ્થરથી નિર્મિત આદમકદ પ્રતિમા રામાયણકાળની ચાર ઘટનાઓનું વિવરણ આપે છે. હનુમાનજીનો ચહેરો આકર્ષણ અને તેજ ધરાવે છે, જેનાથી દિવ્યતા અને અસીમ શાંતિનો અનુભવ થાય છે.

દંતકથાઓનું માનીએ તો ભગવાને પોતાની પ્રતિષ્ઠાનું સ્થાન પોતે જ પસંદ કર્યું હતું. રિયાસતકાલમાં બળદગાડાને જ્યાં રાખવામાં આવ્યું હતું ત્યાંથી બળદગાડું એક ઈંચ પણ ન હલ્યું અને સમય પ્રમાણે ત્યાં જ મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું. અનેક વિશેષતાઓ માં સમેટાયેલા ભગવાનનું સીએમ કનેક્શન ખૂબ જ ખાસ છે.

કેમ ખાસ છે ભગવાનની પ્રતિમાઃ મંદિરના પુજારી પરિવારના પંડિત દીપક શર્મા જણાવે છે કે ભગવાનની પુરા કદની પ્રતિમા 9 ફૂટ ઊંચી અને સાડા ત્રણ ફૂટ પહોળી છે. ભગવાનના ખભા પર ભગવાન શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ છે, એક હાથમાં ગદા તો એક હાથમાં સંજીવની પર્વત છે. પગમાં અહિરાવણની આરાધ્ય દેવી છે અને જાંઘ પર ભરતજીએ ચલાવેલા બાણનું ચિન્હ છે. સૌથી મોટી વાત એ છે કે પ્રતિમા એક જ પથ્થરમાંથી બનાવવામાં આવી છે.

રાજસ્થાનથી લાવવામાં આવી હતી પ્રતિમાઃ પ્રતિમા વિશે કહેવામાં આવે છે કે રિયાસતકાળમાં લગભગ 250 થી 300 વર્ષ પહેલા રાજસ્થાનના એક વેપારી બળદગાડામાં રાખીને હનુમાનજીની પ્રતિમાને વેચવા માટે લઈ જતા હતા. વેપારીએ રાત્રિ વિશ્રામ નગરમાં કર્યો. બળદગાડામાં રાખેલી 9 ફૂટ લાંબી અને સાડા ત્રણ ફૂટ પહોળી પ્રતિમાને જોઈને નગરવાસી શ્રદ્ધાવંત થઈ ગયા અને બાગલી રિયાસતના તત્કાલીન રાજાને પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરાવવાનું નિવેદન કર્યું. જેના પર રાજાએ સ્વયં આવીને પ્રતિમાને નિહાળી અને વેપારીને ભાવ જણાવવા કહ્યું.

પરંતુ, વેપારીએ પ્રતિમાનો સોદો અન્ય કોઈ સાથે થયો હોવાનું જણાવ્યું અને પ્રતિમાને વેચવાનો ઈન્કાર કરી દીધો. વેપારીએ રવાના થવાની તૈયારી કરી, પરંતુ બળદગાડું પોતાના સ્થાનથી એક ઈંચ પણ ન હલ્યું. જેના પર રાજાએ હાથીને બોલાવીને પણ બળદગાડુંને ખેંચાવ્યું, પરંતુ બળદગાડું આગળ ન વધ્યું. જે બાદ વેપારીએ સુવર્ણમુદ્રાઓ સાથે પ્રતિમાનો સોદો કર્યો અને જે બાદ છત્રપતિ હનુમાનજીનું મંદિર બનાવડાવ્યું.

ત્રણ વાર રુપ બદલે છે ભગવાનઃ હાલમાં મંદિરનું પૂજન પંડિત મધુસૂદન શર્મા કરી રહ્યા છે. તેમની જાણકારી અનુસાર રહેલા તેઓ પૂજા કરી રહેલી ચોથી પેઢીના પ્રતિનિધિ છે. તેના અનુસાર સૌથી પહેલા પંડિત શ્રીરામ શર્માએ મંદિરનું પૂજન કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. પંડિત શર્મા કહે છે કે ભગવાને સ્વયં પોતાનું ઠેકાણું પસંદ કર્યું હતું. બળદગાડીને આગળ ના વધી અને મંદિર ત્યાં જ બન્યું.

તેમણે એ પણ જણાવ્યું કે પ્રતિમાનો રંગ પ્રાકૃતિક રુપથી ત્વચાનો જ છે અને તેના પર સતત નજર રાખી શકાય છે. અહીં ભગવાન દિવસમાં ત્રણ વાર રુપ બદલે છે. સવારના સમયે જ્યારે ભગવાનના ચહેરા પર બાલ્યાવસ્થા નજર આવે છે ત્યાં બપોરે યુવા અવસ્થાની ગંભીરતા નજર આવે છે અને સાંજે બુઝુર્ગ અવસ્થા નજરે પડે છે. જેમાં ભગવાન વાલીની જેમ નજર આવે છે. પંડિત શર્માએ એ પણ જણાવ્યું કે, અહીં સાચા ભક્તોએ સાચા મનથી કરેલી માનતા પૂર્ણ થાય છે.

પ્રતિમામાં રામાયણકાળની ચાર ઘટનાઓઃ બાગલીના રાજા છત્રસિંહજીએ ચર્ચા કરતા જણાવ્યું કે મને મળવા આવતા અનેક વિદ્વાનોને મને ભગવાનના દર્શન કરાવ્યા અને જેના પર દુર્લભ પથ્થર પર પ્રતિમાને આકાર આપવામાં આવ્યો છે તે વિષયમાં પુછ્યું. કેટલાક લોકોનો એવો મત હતો કે આ પથ્થર ભારતમાં ક્યાય નથી મળતા. વાસ્તવમાં આ પથ્થર મધ્યપ્રદેશમાં તો નથી મળતા. જો રાજસ્થાનમાં મળતો હોત તો આ પથ્થરની ખાણ બંધ થઈ ચુકી છે.

તેમણે કહ્યું કે ભગવાનની એક પ્રતિમા એક જ પથ્થરમાંથી બનાવવામાં આવી છે. જેમાં રામાયણકાળની ચાર ઘટનાઓ ચિન્હિત છે. ભગવાનના એક હાથમાં સંજીવની પર્વત છે. ખભા પર ભગવાન શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ બેઠા છે. ભગવાનની જાંઘ પર ભરતજી દ્વારા ચલાવવામાં આવેલું બાણનું પ્રાકૃતિક નિશાન છે. સાથે જ પગમાં પાતાલ લોકના રાજા અહિરાવણની આરાધ્ય દેવી છે.

ખાસ છે સીએમ સાથે કનેક્શનઃ આમ તો ભગવાનના દર્શન દેશ અને પ્રદેશના અનેક હસ્તિઓએ કર્યા છે. જેમાં હિંદી ફિલ્મોના સુપ્રસિદ્ધ ગાયક સ્વ મુકેશ અને અભિનેતા શમ્મી કપૂર, પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી સ્વ. અટલબિહારી બાજપેયી, પૂર્વ લોકસભા અધ્યક્ષ મીરા કુમાર, પૂર્વ મુખ્યમંત્રી સ્વ. અર્જુનસિંહ અને કૈલાશ જોશી અને પૂર્વ મુખ્યમંત્રી દિગ્વિજયસિંહ મુખ્ય છે. લોકો નામ ન છાપવાની શરતે એ પણ કહે છે કે મુખ્ય બજારમાં છત્રપતિ હનુમાનજી બીરાજે છે, એટલા માટે કે જે મુખ્યમંત્રી બાગલી-ચાપડા મુખ્ય રસ્તે થઈને આવે છે. તેને ફરી મુખ્યમંત્રીની ખુરશી નથી મળતા.

ઉદાહરણ તરીકે સૌથી પહેલા પંડિત દ્વારકા પ્રસાદ મિશ્રનું નામ લેવામાં આવે છે. મુખ્યમંત્રી રહેતા તેમણે બાગલીમાં એક સભા સંબોધિત કરી હતી જે બાદ તેમની સરકાર પડી ગઈ અને સંવિદ સરકાર બની. પૂર્વ મુખ્યમંત્રી અર્જુનસિંહ, દિગ્વિજયસિંહ અને કૈલાશ જોશીનું પણ ઉદાહરણ આપવામાં આવે છે. ભાજપના નેતા જગદીશ ગુપ્તા જણાવે છે કે વર્ષ 1990 સુધી પાંચમાની ભૂગોળના વિષયમાં 18 નંબરના પેજ પર હનુમાનજીના ચિત્ર સાથે તેમનો ઈતિહાસ ભણાવવામાં આવે છે.

વર્ષે 2005માં થયો હતો જીર્ણોદ્ધારઃ મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર 2005માં થયો હતો. જેમાં જનસહયોગથી ધન ભેગુ કરીને મંદિરનું નિર્માણ કરી સાજ-સજ્જિત કરવામાં આવ્યા છે. જટાશંકર તીર્થના બ્રહ્મલીન સંતશ્રી કેશવદાસજી ત્યાગી(ફલાહારી બાબા)ના માર્ગદર્શનમાં ભંડારાનું આયોજન થયું હતું. એ સમયે નિર્માણ અને યજ્ઞ વગેરેમાં લગભગ 22 લાખથી વધુનો ખર્ચ આવ્યો હતો.

સોશિયલ ડિસ્ટન્સિંગનું પાલનઃ આ વર્ષે કોરોના સંક્રમણના લીધે ચાલતા લૉકડાઉન અને કર્ફ્યૂના કારણે ચાલતો સમારોહ કેન્સલ કરવામાં આવ્યો. રાત્રે પંડિત મધુસૂદન શર્મા અને પંડિત દીપક શર્મા દ્વારા બેહદ સીમિત સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓની સાથે ભગવાનનો લઘુરુદ્રાભિષેક, શ્રૃંગાર અને મહાઆરતી કરવામાં આવી, જેમાં સોશિયલ ડિસ્ટન્સિંગનું પાલન થયું. શ્રદ્ધાળુઓએ ભગવાનના દર્શન કર્યા અને તેમને પ્રસાદી પણ આપવામાં આવી.